400 LAT OLKUSKICH ORGANÓW

Maria Rzepka

Rok 2011 dla Stowarzyszenia na Rzecz Historycznych Organów Hansa Hummla jest rokiem szczególnym, mija bowiem 400 lat od zawarcia z organmistrzem Hansem Hummlem umowy na budowę organów. Organy główne w kościele parafialnym w Olkuszu powstały jako jeden z elementów nowego wyposażenia wnętrza kościoła po zniszczeniach wywołanych przez pożar miasta w 1583 roku. Wówczas, na mocy dekretu królewskiego, zwiększono daninę czerpaną z srebronośnych złóż kopalni olkuskich i przeznaczono na odbudowę kościoła. Senat miasta, gwarkowie i rajcy przystąpili do odbudowy fary, której świetność miała odpowiadać randze miasta. Koszt budowy organów olkuskich określono na około 1000 florenów (kwota bardzo wysoka, floren to złota moneta o masie 3,5 gramów). Nazwisko twórcy organów znane jest z inskrypcji znajdującej się pod chórem organowym, która poświęcona jest synowi organmistrza Janowi, tragicznie zmarłemu podczas pracy Hummla przy wznoszeniu organów. Budowę organów w kościele w Olkuszu ukończył uczeń Hansa Hummla – Jerzy Nitrowski w latach 1631 – 1633.

Jak dzisiaj oceniane są organy w Olkuszu przez znawców, fachowców i badaczy tych instrumentów? Oto niektóre opinie:

Organy w Olkuszu są znaczącym dziełem w historii polskiego budownictwa organowego nie tylko dlatego, że są jednym z niewielu dzieł z I połowy XVII wieku zachowanym do dziś, ale także dlatego, że od początku były dziełem rzadkim i wybitnym. Jako instrument były polem doświadczeń dla przyszłego założyciela polskiej szkoły budowy organów w XVII wieku Jerzego Nitrowskiego. Jako prospekt stały się wzorem do naśladowania pozostając jednak dziełem unikalnym. Ich twórca Hans Hummel niezależnie od nieprzemyślanych decyzji zawodowych i życiowych włożył swój trwały ślad w rozwój polskiego budownictwa organowego”. „Instrument w Olkuszu to nie tylko jeden z najstarszych takich obiektów w Polsce ale też największe europejskie renesansowe organy, posiadające wciąż, prócz większości oryginalnych piszczałek, stare wiatrownice, trakturę oraz znaczną cześć oryginalnego stołu gry.

Posiadanie prawdziwego skarbu w Olkuszu, jakimi są niewątpliwie organy Hummla, stanowi nie tylko powód do dumy, ale winno być wykorzystane do promocji miasta. Instrument, bez najmniejszej przesady, można zaliczyć w poczet dziedzictwa Polski i Europy. Dla naszego miasta to prestiż i renoma, ale i niebagatelny obowiązek.

Zachęcamy zatem mieszkańców Olkusza, a szczególnie młodzież, do czynnego udziału w przygotowanych przez nasze Stowarzyszenie, Miejski Ośrodek Kultury oraz Stowarzyszenie „Wszyscy dla Wszystkich” imprez dla upamiętnienia rocznicy 400 – lecia podpisania umowy na budowę instrumentu.

Wśród imprez popularyzujących olkuskie organy w 2011 roku znajdują się m.in.:

  • organizowane co miesiąc koncerty organowe w wykonaniu zarówno doświadczonych, uznanych organistów z kraju i zagranicy, jak i młodych osób – studentów i uczniów szkół muzycznych
  • Letni Festiwal Organowy 2011 – cztery koncerty w lipcu i sierpniu
  • XVII Olkuskie Międzynarodowe Dni Muzyki Organowej i Kameralnej – 30 września do 2 października
  • promocja organów poprzez zorganizowanie w czerwcu tzw. dnia otwartego, aby można było zapoznać się z historią, budową i brzmieniem organów

W bieżącym roku odbyły się już następujące koncerty:

  • w styczniu – koncert w wykonaniu Pana Macieja Semli – organisty olkuskiej Bazyliki
  • w lutym – koncert w wykonaniu Pana Krzysztofa Urbaniaka – członka Stowarzyszenia, uznanego organisty i znawcy organów
  • w marcu – koncert w wykonaniu uczniów Salezjańskiej Szkoły Muzycznej II stopnia – Roberta Grabowskiego i Maksymiliana Święch. Ten koncert został uświetniony wstępem Chóru Uniwersytetu III wieku pod dyrekcją Neli Piekarz
  • w kwietniu – koncert w wykonaniu Pana Jarosława Kagańca, organisty w krakowskim kościele garnizonowym pw. św. Agnieszki. Ponadto Pan Kaganiec jako pianista współpracuje z Teatrem Starym, jest znanym i cenionym jazzmanem, gra muzykę klezmerską, a także współpracuje z Andrzejem Sikorowskim
  • w maju - koncert w wykonaniu Pana Daniela Nowaka, studenta Akademii Muzycznej w Poznaniu.

Mamy przyjemność serdecznie zaprosić na kolejne koncerty i towarzyszące imprezy.

powrót